به‌گزارش CHN، در آغاز هفته سپري شده بوديم که خبر ريزش تنها سقف تاريخي بازارچه عودلاجان رسانه‌ها را شوکه کرد به‌طوري که کارشناسان بر مرمت فوري سقف اين بازارچه تاکيد کردند. سقف بازارچه که به‌دليل بي‌توجهي مسئولان و عدم مرمت اساسي و مدوام بود با بارندگي‌هاي اخير فرو ريخت اين درحالي است که سازمان ميراث‌فرهنگي بلافاصله يگان حفاظت را به محل تخريب فرستاد و اعلام کرد 20 سقف همانند سقف بازارچه عودلاجان خواهد ساخت!
اما مسئله وچالش‌هاي موجود به مرمت سقف عودلاجان ختم نشد چراکه هيچ اتفاق و برنامه‌ريزي براي ديگر آثاري که مورد تهديد واقع شده‌اند نيفتاد. آثار خوزستان که هيچگاه حال و روز خوبي نداشت اينبار بقعه سيد محمد بازار در شهرستان شوشتر که به دوران صفويه تعلق دارد، در معرض تخريب قرار داد. هم‌اکنون اين بقعه به دليل وجود رسوبات و نفوذ مداوم آب در مرحله ريزش قرارگرفته است. اين‌درحالي است که پيش از اين موضوع خطر ريزش مرقد بارها از سوي کارشناسان هشدار داده شده بود.
تهديد بافت تاريخي گرگان با تصويب طرح بازسازي بافت فرسوده
با تصويب طرح "بازسازي و بهسازي بافت فرسوده گرگان" در كميسيون ماده پنج استانداري، بافت تاريخي گرگان كه در سال 1310 و پيش از بافت‌هاي تاريخي يزد و كاشان به ثبت رسيده در معرض آسيب جدي قرار گرفت. گفته مي‌شود نقشه‌هاي پيشنهادي اين طرح حريم آثار ثبت شده تاريخي را با افزايش تراکم، تعريض معابر و ساخت و سازهاي جديد مواجه مي‌كند.
البته كارفرماي طرح "بازسازي و بهسازي بافت فرسوده گرگان" كه يك طرح نيمه تمام و ناموفق را در كارنامه خود دارد همچنان بدون توجه به اين نظرات كارشناسي، در راستاي تصويب طرح فعاليت كرده‌است. اين طرح همچنين از سوي نماينده اصولگراي گرگان، تحريم و دو بار از كميسيون ماده پنج خارج شده بود.
اين‌درحالي است که براساس گفته‌هاي کارشناسان طبق قوانين بالادستي و پايين دستي، متولي حفظ، بازسازي و مرمت بافت‌هاي تاريخي، سازمان ميراث فرهنگي است و ساير نهادها حق ورود به محدوده بافت تاريخي را ندارند، لذا انتخاب هر كارفرماي ديگري به جز سازمان ميراث فرهنگي براي بهسازي و بازسازي اين مناطق، مي‌تواند آسيب جدي به بافت تاريخي گرگان كه كهن‌ترين بافت تاريخي در شمال كشور به حساب مي‌آيد وارد سازد.
بافت تاريخي نه فرسوده
يكي از مسائلي كه در طرح فوق مورد نكوهش و نقد طرفداران ميراث قرار گرفته واژه "بافت فرسوده" است كه به بافت تاريخي اطلاق مي‌شود. بافت تاريخي گرگان كه به زعم اساتيد معماري كشور، كهن ترين بافت تاريخي شمال كشور محسوب مي‌شود و پيش از بافت تاريخي شهرهاي يزد و كاشان در فهرست آثار ملي ثبت شده در اين طرح با عنوان "بافت فرسوده" نام برده شده است كه اين نگرش مي‌تواند بر بي‌توجهي كارفرما و پيمانكاران بر اجراي طرح و بازسازي بنا اثر گذاشته، بافت را در معرض آسيب‌هاي غيرقابل جبران قرار دهد.
قول فراموش شده ميراث فرهنگي
پيش از اين و در مراحل اوليه مطرح شدن "طرح بهسازي و بازسازي بافت فرسوده گرگان"، معاون سازمان ميراث فرهنگي گلستان تاکيد کرده بود که به هيچ عنوان اجازه تصويب طرحي را که باعث تخريب بافت تاريخي شود نمي‌دهد.
وي دراين‌باره به CHN گفته بود: «ما اجازه نمي‌دهيم در بافت ثبت شده، کوچه‌ها تعريض و بناها تخريب شوند و همچنين در طرح پيشگام با کاربري تجاري مخالفيم و مايليم که کاربري فرهنگي مانند فرهنگسرا؛ مهمانسراي تاريخي و ... باشد. همچنين در فاز مرکزي، اجازه ساخت بيش از سه طبقه بنا را نخواهيم داد.»
با اين همه اما طرح فوق تصويب شده و غالب معترضان، سازمان ميراث فرهنگي گلستان را مقصر مي‌دانند. شهروندان گرگان در انتظار سرنوشت ميراث ملي اين شهرند؛ ميراثي كه سرنوشت آن امروز به جاي تشكيلات ميراث فرهنگي، به مقاطعه كاران و انبوه سازان سپرده شده است.
تنها ساختمان تاريخي اداره "طرق" ايران در آستانه فروش و تخريب
تنها ساختمان تاريخي اداره راه ايران که به آن «اداره طرق» مي‌گفتند، در معرض فروش و تخريب قرار گرفته است. اين اداره درشهرستان انار در استان کرمان به عنوان اثر ملي ثبت شده و وزارتخانه راه و ترابري که مالکيت اين مکان تاريخي را دارد، مجوز فروش آن را صادر کرده‌است. اکنون در مقابل ساختمان اداره طرق چندين کاميون ماسه و پوکه معدني تخليه شده است.
ساختمان تاريخي اداره طرق (راه) انار که تنها اداره طرق ثبت شده به عنوان اثر ملي در ايران است، براي تامين هزينه‌هاي احداث ساختمان جديد راه و ترابري شهرستان انار به فروش مي‌رسد.
اسناد و مدارک گوياي آن هستند که اداره طرق از ادارات شکل گرفته در دوره پهلوي اول به شمار مي‌رود که احداث جاده از جمله وظايف تعريف شده براي اين اداره بوده است. اکنون اداره طرق انار تنها اداره ثبت در فهرست آثار ملي ايران محسوب مي‌شود.
به گزارش CHN، در مقابل ساختمان اداره طرق يک سرويس بهداشتي احداث شده است .همچنين اطراف اين اثر تاريخي چندين کاميون ماسه و پوکه معدني تخليه شده که احتمال تخريب يا ساختمان سازي در اطراف آن را افزايش داده است.
نوسازي به جاي مرمت در بافت تاريخي بلاد شاپور
پس از انتشار گزارش در خبرگزاري ميراث در گفت و گو با معاون حفظ و احياي اداره کل ميراث فرهنگي استان کهگيلويه و بويراحمد که در آن اعلام شده بود با وجود گذشت 5 سال از مصوبه دولت و اختصاص 2 ميليارد تومان براي تملک املاک خصوصي واقع در بافت تاريخي 45 هکتاري شهر تنها 50 درصد از اين املاک خريداري شده‌است. نوروز رجبي باستان شناس و استاد دانشگاه و مديرگروه سابق باستان شناسي دانشگاه آزاد مرودشت با ارسال يادداشتي در رابطه با اين بافت تاريخي و آسيب‌هايي که در سال هاي اخير در قالب مرمت و کاوش بر آن رفته است توضيحاتي ارائه داد. متن اين يادداشت به اين شرح است.
يک کارشناس حوزه ميراث فرهنگي و استاد دانشگاه مرودشت با انتقاد از وضعيت شهر تاريخي بلادشاپور يا آنچه امروز دهدشت گفته مي‌شود معتقد است که مرمتهاي انجام گرفته که بيشتر نوسازي و ساخت بناهاي تازه است در چارچوب و قاعده مرمتي نيستند. اين مرمت‌ها در درازمدت فرايند تخريب را تشديد کرده است.
کتاب‌هاي باستان‌شناسي در ليست انتظار چاپ
درحالي بسياري از باستان‌شناسان از وضعيت موجود در انتشار کتاب‌هاي باستان‌شناسي گله‌مند هستند که معتقدند بخش اعظم پژوهش‌ها و مطالعات گردآوري‌شده از حفاري محوطه‌هاي باستاني هنوز به صورت کتاب آماده نشده و تعداد محدودي از کتاب‌ها هم اجازه چاپ و انتشار پيدا نکرده‌اند. اين‌درحالي است که کتاب تهيه شده از کشفيات 30 ساله باستان‌شناسي بيشاپور بيش از 4 سال است که در ليست انتظار چاپ به‌سر مي‌برد.
«علي‌اکبر سرفراز»، يکي از باستان‌شناسان پيشکوست که بيش از 30 سال در شهر تاريخي بيشاپور فعاليت داشته در اين‌باره به CHN مي‌گويد: «با اينکه 4 سال از آماده‌سازي کتاب بيشاپور مي‌گذرد اما هنوز کتاب نوشته شده که مجموعه مطالعات علمي و پژوهشي درباره تاريخ و کشفيات باستان‌شناسي اين شهر باستاني محسوب مي‌شود، اجازه انتشار پيدا نکرده است.
به‌گفته وي، اقدام به گردآوري کتاب بيشاپور کار آساني نبود اما معلوم نيست چرا حاصل 30 سال فعاليت بيشاپور ناديده گرفته مي‌شود.
از سوي ديگر «محمد اسماعيلي» باستان شناس سيراف که مدت طولاني در سيراف به کاوش و حفاري پرداخته مي‌گويد: «مدتها است که کاوش‌هاي باستان‌شناسي متوقف شده و در اين حوزه فعاليت چشمگيري ديده نمي‌شود؛ اما پيگيري اين مساله بسيار ضروري است که چرا کتاب‌هايي که از سال‌ها فعاليت جمع‌آوري شده چاپ نمي‌شوند.»
وي در پاسخ به اينکه علت چاپ نشدن کتاب سيراف چيست افزود: «علت چاپ نشدن مجموعه اطلاعات سيراف که در واقع يکي از مهمترين شهرهاي باستاني ايران است را بايد از مدير پايگاه سيراف پيگيري کرد. چراکه چاپ و نشر کتاب‌هاي سيراف را پايگاه ميراث فرهنگي به عهده دارد.»
درحالي وضعيت باستان‌شناسي کشور در طول سال‌هاي گذشته رشد چشمگيري نداشته و ميزان حفاري‌ها به دليل نبود بودجه پژوهشي و استاني متوقف شده که ازسوي ديگر انتشار کتاب‌هاي اين حوزه نيز از قافله چاپ و ورود به بازار نيز عقب افتاده است.
با توجه به اينکه هم‌اکنون بسياري از شهرهاي باستاني از جمله بيشاپور شاهد تعرض و تخريب‌هاي گسترده‌اي است اما هنوز مسئولان براي جلوگيري از اين اقدامات ضدفرهنگي تلاشي نکرده‌اند.
منبع:CHN.ir
تبادل
لینک هوشمند
آمار
وب سایت:
ميراث فرهنگي در هفته‌اي که گذشت: از ريختن سقف بازارچه عودلاجان تا تخريب بافت تاريخي گرگان
نويسنده: 
